Choroba wysokościowa - jak przygotować się przed wyprawą w wysokie góry?

Chorobą wysokościową nazywa się zespół objawów, które mogą pojawić się u wspinaczy na wysokości wyższej niż 3000 metrów nad poziomem morza. Wiek, płeć ani sprawność fizyczna nie mają wpływu na prawdopodobieństwo wystąpienia symptomów choroby. Również fakt, że nie wystąpiła u ciebie wcześniej, nie oznacza, że ​​nie pojawi się podczas kolejnej wyprawy. Zignorowanie objawów choroby i brak odpowiedniej aklimatyzacji może być śmiertelnie niebezpieczne. Dlatego też zdobycie podstawowej wiedzy na temat objawów choroby i sposobów reagowania w razie ich wystąpienia, jest niezbędne przed wyruszeniem na wyprawę wysokogórską.

Skąd bierze się choroba wysokościowa?

Choroba wysokościowa, zazwyczaj pojawia się  w momencie, kiedy człowiek znajdzie się powyżej 3000 m n.p.m. Na takiej wysokości gęstość i ciśnienie atmosferyczne powietrza maleją. Skutkuje to mniejszą niż zazwyczaj ilością tlenu dostarczanego do płuc przy każdym wdechu, co powoduje postępujące niedotlenienie komórek i tkanek. U bardzo wrażliwych osób symptomy choroby wysokościowej mogą pojawić się nawet na wysokości 1500 m n. p. m.

Objawy choroby wysokościowej

Symptomy choroby wysokościowej pojawiają się stopniowo. Nasilają się najczęściej, jeśli kolejne poziomy wysokości pokonywane są zbyt szybko. Pierwsze objawy zwykle można zaobserwować od 6 do 24 godzin po osiągnięciu wysokości ponad 3000 m n.p.m.. Do pierwszych zwiastunów niedotlenienia należą:

• ból głowy
• duszności
• zmęczenie
• bezsenność
• drażliwość
• zaburzenia równowagi
• mdłości

Niektórzy porównują pierwsze symptomy choroby wysokościowej do samopoczucia jakie występuje przy bardzo silnym kacu. Jeśli objawy te zostaną zignorowane i nie podejmie się kroków do przezwyciężanie choroby, może dojść do znacznego pogorszenia i nasilenia  się niewydolności oddechowej, co z kolei może doprowadzić do sinicy, przyśpieszenia akcji serca, a nawet obrzęku płuc i mózgu (a w konsekwencji zgonu).

źródło grafiki: 121doc

Jak ustrzec się przed chorobą wysokościową?

Podstawowym sposobem zapobiegania chorobie wysokościowej jest brak pośpiechu przy wspinaczce. Powyżej 3 000 m n. p. m. należy wspinać się powoli, aby dać organizmowi czas na aklimatyzację. Zwykle potrzebnych jest kilka dni, żeby przyzwyczaić się do zmiany wysokości.

Ponadto, aby nie dopuścić do wystąpienia objawów choroby wysokościowej należy:

• unikać latania bezpośrednio do miejsc położonych na dużej wysokości (powyżej 3000 m.n.p.m.)
• przed przekroczeniem 3000 m przez 2-3 dni aklimatyzować się na nieco niższych wysokościach
• przygotować się kondycyjnie do wspinaczki
• unikać wspinania się na więcej niż 300-500 m dziennie
• odpoczywać przez jeden dzień po pokonaniu każdych  600-900 m, a potem co 3-4 dni
• pić dużo wody i płynów izotonicznych (kilka litrów dziennie)
• unikać alkoholu
• unikać forsownych ćwiczeń przez pierwsze 24 godziny od przekroczenia wysokości 3000 m. n. p. m.
• jeść lekkostrawną, ale wysokokaloryczną dietę
• unikać palenia

Jeżeli w przeszłości zdiagnozowano u ciebie choroby układu krążenia (w tym nadciśnienie) lub choroby układu oddechowego, przed udaniem się w wyprawę wysokogórską powinieneś skonsultować się z lekarzem.

Staraj się racjonalnie oceniać swoje siły i stan zdrowia. Jeśli poprzedniego dnia czułeś się dobrze, przespałeś noc i rano czujesz się silny i wypoczęty, to znak, że aklimatyzacja przebiega prawidłowo.

W celu przyspieszenia aklimatyzacji można stosować odpowiednie farmaceutyki, które zawierają acetazolamid. Zaczyna się je stosować na 1-2 dni przed rozpoczęciem wspinaczki. Dodatkowo można przyjmować raz dziennie polopirynę lub aspirynę, które rozrzedzają krew i przeciwdziałają powstawaniu zakrzepów.

Co zrobić w przypadku wystąpienia objawów?

Jeśli pojawiły się u ciebie objawy choroby wysokościowej nie lekceważ ich. Pamiętaj, że może to być śmiertelnie niebezpieczne. Przede wszystkim poinformuj towarzyszące ci osoby, o swoim samopoczuciu, nawet jeżeli objawy są łagodne. Może się okazać, że z powodu choroby źle oceniłeś sytuację. Ponadto stosuj się do poniższych zasad:

• zatrzymaj się i odpocznij tam, gdzie jesteś
• nie wychodź wyżej przez co najmniej 24-48 godzin
• w przypadku bólu głowy możesz przyjąć ibuprofen lub paracetamol
• w przypadku mdłości wskazane jest przyjęcie leku przeciwwymiotnego np. prometazyny
• pij dużo wody i izotoników
• unikaj alkoholu i papierosów
• nie wykonuj ćwiczeń wysiłkowych
• możesz przyjąć acetazolamid w celu złagodzenia objawów (pamiętaj, że lek nie wyeliminuje ich całkowicie i nadal musisz stosować się do pozostałych zasad)

Możesz kontynuować wspinaczkę, gdy poczujesz, że w pełni odzyskałeś siły i jesteś już zdrowy. Nie próbuj jednak wspinać się dalej, dopóki objawy nie znikną całkowicie (zazwyczaj trwa to 2-3 dni). Jeśli objawy nie zaczną słabnąć po 24 godzinach, powinieneś zejść o co najmniej 500 m i poczekać z ponowną wspinaczką do ich ustąpienia. Jeśli symptomy choroby dalej nie ustępują lub ulegają pogorszeniu, powinieneś skontaktować się z lekarzem. W poważnych przypadkach może okazać się konieczne podanie tlenu oraz sterydów.

Pamiętaj, jeśli objawy choroby wysokościowej zostaną zignorowane, mogą prowadzić do obrzęku płuc i mózgu, które zagrażają twojemu życiu.

Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Choroba_wysoko%C5%9Bciowa
http://www.pza.org.pl/download/332089.pdf
https://www.nhs.uk/conditions/altitude-sickness/